PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ SUY BUỒNG TRỨNG SỚM
NHỮNG TIẾN BỘ TRONG ĐÌÊU TRỊ POF
Y HỌC CỔ TRUYỀN TRUNG QUỐC VÀ PHƯƠNG TÂY.
中 医 药 治 疗 卵 巢 早 衰 的 进 展
Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức và hiểu biết rất mới về chữa trị suy buồng trứng sớm, viết tắt POF tiếng Anh, mà ở Việt Nam chúng ta với năng lực và trình độ khoa học hiện tại vẫn chưa có những công trình nào làm đ ược như Trung quốc. Cho đến tận giờ 2023 tại Việt Nam vẫn chưa hề có Phác đồ chính thức điều trị suy buồng trứng sớm bằng Đông Tây y tại các Bệnh Viện , lời khuyên cho bệnh nhân chủ yếu vẫn là xin trứng như bên Trung. Nhưng tại Trung Quốc hơn 15 năm trước , các bệnh viện Công của Nhà nước tại Bắc Kinh, Thượng Hải, Thẩm Quyến .... và nhiều tỉnh thành phố cấp 2 đã ứng dụng Đông Tây y cùng điều trị POF đạt hiệu quả cao vượt trội so với chỉ áp dụng Liệu pháp thay thế hocmon HRT thuần tây y ( Valiera + Duphaston ; Estrogen + Progesterone ) .
Tại Trung Quốc , Trung y phát triển như vũ bão, có rất nhiều công trình nghiên cứu về các Bài thuốc Đông y có tác dụng giảm Fsh cao, tăng E2, tăng độ dày niêm mạc tử cung và giúp ra kinh tự nhiên mà trong nhiều tình huống không cần dùng đến Valiera + Duphaston , có lẽ không ít hơn cả trăm công trình ( LWDHGO, ZBDHGO, TGP, YFN, ZYP ... ) ... chưa nói tới còn nhiều công trình nghiên cứu các Bài thuốc Bắc chữa Suy buồng trứng do bệnh tự miễn ..... tóm lại là vượt xa Việt Nam.
Y học hiện đại cho rằng căn nguyên của suy buồng trứng sớm có liên quan đến di truyền, tự miễn dịch, nhiễm trùng và các yếu tố do điều trị, phương pháp điều trị chủ yếu là liệu pháp thay thế hormone HRT. Y học cổ truyền cho rằng bệnh này là bệnh do thận hư chủ yếu, liên quan đến gan và tỳ thương tổn, phương pháp điều trị dựa trên nguyên tắc bổ can thận, coi trọng tổng thể điều hòa gan tỳ, chú trọng điều hòa sự cân bằng của trục sinh sản Hạ đồi- Tuyến yên-tử cung buồng trứng. Bài viết này đánh giá những tiến bộ trong nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị suy buồng trứng sớm trên cơ sở y học hiện đại, nhưng điều trị bằng Phác đồ kết hợp y học cổ truyền Trung Quốc và phương Tây, còn gọi Trung Tây kết hợp.
Suy buồng trứng sớm (POF) được định nghĩa là sự chấm dứt kinh nguyệt trước 40 tuổi liên quan đến vô kinh thứ phát, thiếu hụt hormone steroid sinh dục và nồng độ gonadotropin trong huyết thanh tăng cao [ 1 ]. Nó chủ yếu được đặc trưng bởi sự gia tăng hormone kích thích nang trứng (FSH) và hormone tạo hoàng thể (LH) và sự sụt giảm của estrogen (E2), các biểu hiện lâm sàng chính là vô kinh và vô sinh, các triệu chứng estrogen thấp như khô. Và kèm theo đó là nguy cơ mất canxi lâu dài, các bệnh về tim mạch, mạch máu não, sa sút trí tuệ. Các nghiên cứu dịch tễ học đã chỉ ra rằng tỷ lệ mắc POF đang gia tăng hàng năm trong những năm gần đây, ảnh hưởng đến sức khỏe của khoảng 1% phụ nữ dưới 40 tuổi trên toàn thế giới. Tỷ lệ mắc bệnh của dân số cũng có sự khác biệt nhất định về chủng tộc, theo thống kê, tỷ lệ mắc bệnh của phụ nữ Trung Quốc là khoảng 0,5%. Với dân số hiện nay 1,412 tỷ số liệu năm 2021, sẽ bao nhiêu bệnh nhân bị suy buồng trứng sớm ! Và chúng ta thử suy ra ỏ Việt Nam thì sao ( 97,47 triệu x 0,5% = ? số liệu 2021 ) bao nhiêu bạn gái bị suy buồng trứng sớm !?
Các tài liệu liên quan cho thấy tỷ lệ mắc bệnh của phụ nữ dưới 40 tuổi, 30 tuổi và 20 tuổi lần lượt là 1%, 0,1% và 0,01% .
Đầu tiên giới thiệu với các bạn là công thức TG . Có tác dụng giảm bớt Fsh cao và tăng E2 trên lâm sàng trong hội chứng suy buồng trứng sớm POF. Và tiếp theo công thức TG sẽ là một loạt các công thức khác như YFN, BQR ,... cũng có tác dụng điêù trị suy buồng trứng sớm với khả năng giảm Fsh cao, tăng mức E2, tăng độ dày của niêm mạc tử cung mà phòng khám Phúc An Đường đang áp dụng chữa trị cho các bệnh nhân rất hiệu quả.
Một khi công thức điều trị đã đựơc xây dựng lên thành 1 Phác Đồ thì nó sẽ không còn đơn giản chỉ là 1 Bài thuốc Bắc sắc mà sẽ là sự kết hợp của nhiều loại thuốc và Phương án khác nhau cho các tình huống lâm sàng khác nhau. Ví dụ TCM/ thuốc y học cổ truyền với Clomiphene citrate kết hợp chế độ ăn, tập luyện, châm cứu ...
TG, đây là một bài thuốc y học cổ truyền Trung Quốc đã có từ rất lâu đời vốn sử dụng điêu trị hội chứng tiền mãn kinh bốc hoả , chứ không phải là một công thức mới . Tuy nhiên mãi đến 2016 thì nó mới đưọc đua vào nghiên cứu chứng minh tác dụng dưới ánh sáng khoa học .
Các hỗn hợp thảo mộc trong bài thuốc TG vốn được sử dụng rộng rãi như một liệu pháp thay thế cho liệu pháp nội tiết tố ở Trung Quốc để điều trị hội chứng mãn kinh. Tuy nhiên, thành phần của các hỗn hợp thảo mộc này rất phức tạp và cơ chế hoạt động của chúng thường chưa được biết rõ. Nghiên cứu này điều tra tác dụng của Tiáo-Gēng-Tāng (TG-sắc), chiết xuất từ hỗn hợp thảo dược Trung Quốc, trong việc cân bằng nội tiết tố nữ, điều chỉnh biểu hiện của thụ thể estrogen (ER) và ngăn ngừa tổn thương mô liên quan đến lão hóa.
Điều trị bằng thuốc sắc TG làm tăng E2 và giảm FSH trong huyết thanh của chuột bị cắt bỏ buồng trứng. Hiệu lực và hiệu quả của thuốc sắc TG trên vùng dưới đồi thường yếu hơn so với estrogen liên hợp. Tuy nhiên, thuốc sắc TG vượt trội hơn trong việc điều chỉnh tăng biểu hiện của ERα và β. Thuốc sắc TG làm tăng nồng độ SOD và T-AOC vùng dưới đồi, đồng thời giảm mức MDA và tổn thương ty thể ở các tế bào thần kinh vùng dưới đồi. Thuốc sắc TG cân bằng nội tiết tố nữ tương tự như estrogen liên hợp nhưng hiệu quả kém hơn. Tuy nhiên, nó vượt trội hơn trong việc điều chỉnh ERα và β và thể hiện các hoạt động chống lão hóa chống oxy hóa. Trong khi có tác dụng tương tự với estrogen, thuốc sắc TG dường như cũng có các chức năng và hoạt động đặc biệt và phức tạp hơn.
Giải nghĩa các chỉ số : Sự biểu hiện vùng dưới đồi của thụ thể estrogen (ER) alpha và beta đã được nghiên cứu bằng phương pháp PCR thời gian thực và phương pháp làm mờ phương Tây. Khả năng chống oxy hóa toàn phần (T-AOC), hoạt tính của chất chỉ thị oxy hóa superoxide dismutase (SOD) và thông số tổn thương mô malondialdehyd (MDA) được đo bằng cách sử dụng các xét nghiệm tiêu chuẩn.
Tất cả những công thức điêu trị nói trên đều được nghiên cứu rất chi tiết cho thấy mức độ chuyên sâu của Trung Quốc trong việc nghiên cứu các Bài thuốc cổ phương vượt trội hơn Việt Nam chúng ta rất xa. Và thực tiễn thì đúng là những phương dược truyền thống mà ngành Đông y Việt đang sử dụng như Tứ quân, Tứ vật, Bát trân, Lục Bát vị ... đều là cổ phương của các Danh y Trung Quốc thời xưa lưu lại ngày nay. Và nếu các Doanh nghiệp sản xuất thuốc dân tộc sử dụng những công thức chuẩn này làm ra sản phẩm thì sẽ không phải qua khâu xin phép kiểm tra đánh giá công thức thuốc mà chỉ cần đảm bảo yếu tố vệ sinh thực phẩm là đủ, còn những bài thuốc này đ uợc bộ y tế công nhận là an toàn tuyệt đối cho bệnh nhân nếu sử dụng đúng chỉ định.
Về Y học hiện đại chữa suy buồng trứng sớm ra sao thì cho đến nay không có gì mới :
1) Liệu pháp thay thế hormone HRT: Là phương pháp điều trị chủ yếu của Tây y hiện nay, mục đích là mô phỏng hormone sinh dục nội sinh của con người, có tác dụng làm giảm các triệu chứng tiền mãn kinh của bệnh nhân một cách hiệu quả. Xiao Lihong[ 21 ] đã điều trị 50 bệnh nhân suy buồng trứng sớm bằng phương pháp kết hợp estrogen và progesterone, tỷ lệ hiệu quả là 94,0%. Gao Yaxiang [ 22 ] báo cáo rằng 34 bệnh nhân mắc POF đã được điều trị bằng femotone, điều này có tác dụng đáng kể trong việc cải thiện nồng độ hormone sinh dục của bệnh suy buồng trứng sớm. Gao Guodong [ 23 ] đã sử dụng liệu pháp thay thế hormone để điều trị cho 48 bệnh nhân mắc POF, giúp giảm bớt hiệu quả các triệu chứng của lượng estrogen thấp ở bệnh nhân.
2) Liệu pháp miễn dịch: Khi POF do tổn thương buồng trứng tự miễn, người ta thường sử dụng corticosteroid để điều trị ức chế miễn dịch và kháng thể đơn dòng, cơ chế có thể là glucocorticoid có thể làm giảm tế bào lympho T, đặc biệt là tế bào lympho T CD4+. tác dụng ức chế miễn dịch.
3) Cấy ghép tế bào gốc: Các tế bào gốc có khả năng tự đổi mới và tái tạo, chẳng hạn như tế bào gốc trung mô, tế bào gốc vạn năng cảm ứng, tế bào gốc mô ngoài phôi, tế bào gốc buồng trứng, v.v. đều có thể đóng vai trò quan trọng trong điều trị POF. Ở những phụ nữ mắc POF thứ phát sau hóa trị liệu, cấy ghép tế bào gốc đã được cố gắng khôi phục sự nảy mầm của buồng trứng. Trong các nghiên cứu gần đây, người ta đã báo cáo rằng việc điều trị các mô hình chuột POF bằng các loại tế bào gốc khác nhau . và cộng sự đã chỉ ra thông qua các thí nghiệm trên động vật rằng các tế bào gốc trung mô có nguồn gốc từ tủy xương dị loại của chuột có tác dụng rõ ràng đối với sự phát triển nang trứng và phục hồi cấu trúc mô buồng trứng ở chuột POF. Hiện nay, nghiên cứu ghép tế bào gốc điều trị POF vẫn đang trong quá trình thăm dò, mặc dù đã có nhiều thử nghiệm tiền lâm sàng khẳng định vai trò cải thiện chức năng buồng trứng, nhưng vẫn cần nghiên cứu thêm trước khi ứng dụng rộng rãi trên lâm sàng.
Còn tại Việt Nam ta, nếu bạn là một bệnh nhân bị suy buồng trứng sớm POF đi khám thì 99% các trường hợp là Bác sỹ sẽ khuyên bạn đi xin trứng. Nếu có uống thuốc tạm thời thì chắc chúng ta đều rất quen với Progynova/ Valiera/ Duphaston hay các thuốc ngừa thai khác.
Suy buồng trứng sớm (POF) là hiện tượng vô kinh trước tuổi 40 do suy buồng trứng gây ra. Nó được đặc trưng bởi vô kinh nguyên phát hoặc thứ phát kèm theo tăng nồng độ gonadotropin trong máu và giảm nồng độ estrogen, kèm theo một loạt các triệu chứng estrogen thấp như bốc hỏa, tăng tiết mồ hôi, đỏ bừng mặt và ham muốn tình dục thấp. Theo các báo cáo nghiên cứu nước ngoài, tỷ lệ mắc bệnh của phụ nữ trước 40 tuổi là 1%, tỷ lệ mắc bệnh của phụ nữ trước 30 tuổi là 1‰. Trong khoảng 10 năm trở lại đây, tỷ lệ suy buồng trứng sớm ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản ngày càng tăng cao và có xu hướng trẻ hóa. POF là một hội chứng có nhiều nguyên nhân, nguyên nhân không rõ trong hầu hết các trường hợp. Các biểu hiện lâm sàng chủ yếu bao gồm vô kinh, vô sinh, các triệu chứng estrogen thấp và các bệnh tự miễn dịch kèm theo.
Các tiêu chuẩn chẩn đoán suy buồng trứng sớm được chấp nhận hiện nay
1/ Tuổi < 40 tuổi. 2/ thời gian vô kinh ≥ 6 tháng.
3/ FSH máu > 40mIU/ml 2 lần (cách nhau trên 1 tháng). Vì vậy chẩn đoán suy buồng trứng sớm không khó, quan trọng hơn là phải làm rõ nguyên nhân suy buồng trứng sớm để có hướng điều trị lâm sàng.
Y HỌC CỔ TRUYỀN BIỆN CHỨNG LUẬN TRỊ SUY BUỒNG TRỨNG SỚM RA SAO
Các thể phân biệt hội chứng chính thường thấy trong suy buồng trứng sớm trên lâm sàng gồm :
(1) Hội chứng can thận hư
Chứng: Kinh lâu không có kinh, thân thể gầy yếu, hoa mắt hồi hộp, eo đầu gối đau nhức, ban đêm ngủ mơ màng, hay tức ngực bứt rứt, bốc hỏa ra mồ hôi trộm, nhất là buổi chiều, chất lưỡi đỏ hoặc rêu lưỡi đỏ ít. lớp phủ, vết nứt, xung chuỗi Đếm chi tiết. Pháp chủ: Bổ âm dưỡng huyết, bổ trung điều kinh. ( Đơn thuốc: lược )
(2) Chứng tỳ thận dương hư Hội chứng: Mất kinh lâu ngày, chóng mặt, đau lưng và bụng trướng, tiểu nhiều lần, nước tiểu trong và dài, cơ thể phù thũng, ớn lạnh, giảm ham muốn tình dục, bụng dưới trướng, phân sệt hoặc lỏng, rêu trắng, mạch tế sác. Phương pháp chủ trị: bổ thận dương, ôn nhiệt điều kinh Công thức: (Thuốc lược)
(3) Hội chứng can uất thận hư Hội chứng: vô kinh, tinh thần suy nhược, dễ cáu giận, ngực sườn đầy tức, bụng đau hoặc không ấn được, hoặc là tâm tình không tốt, im lặng không muốn ăn, hoặc là uống nhiều, thích uống nước lạnh, thích khát, táo bón, mép lưỡi tím, lông màu trắng vàng nhờn, mạch tế sác hoặc mạch trầm. Phương pháp chủ trị: điều khí làm dịu gan, khử huyết ứ, thông kinh. Công thức: (lược)
(4) Chứng thận hư huyết ứ Chứng: Không kinh, bụng dưới hoặc đau, bứt rứt khát nước, không muốn uống nước, hoặc ra máu ít, sắc tím sẫm, như có kinh, bụng dưới trướng, chất lưỡi tím sẫm hoặc mạch tế, mạch huyền sác. Phương pháp điều trị: hoạt huyết hóa ứ, điều hòa khí huyết Công thức: Thuốc sắc (lược)
(5)Tâm thận âm hư Chứng: phiền muộn mất ngủ, hồi hộp, bứt rứt, hoa mắt, ù tai, hay quên, ngũ phiền nhiệt, họng miệng khô, lưng gối đau nhức, bạch đới ra nhiều, chất lưỡi đỏ, mạch tế sác. Phương pháp chủ trị: Dưỡng âm hạ hỏa, thông tâm thận Công thức: Thuốc sắc (lược )
Tiên lượng và kết quả (1) Vô kinh do suy buồng trứng sớm trên lâm sàng rất dễ tái phát, quá trình điều trị kéo dài hơn, nhưng sau khi điều trị vẫn có thể có hiệu quả. (2) Đối với bệnh thiểu năng tuyến giáp, thiểu năng vỏ thượng thận và bệnh đái tháo đường, bệnh nguyên phát cần được điều trị tích cực.
P/s : Điều trị Suy buồng trứng sớm chỉ là một chuyên đề nhỏ thuộc lĩnh vực Hiếm muộn sinh sản trong hàng chục chuyên khoa và hàng trăm bệnh lý đã được kết hợp Đông Tây y bên Trung. Và Phòng khám Phúc An Đường hiện nay cũng đã mở rộng điều trị nhiều bệnh lý khác dựa trên các Phác Đồ Trung y chứ không chỉ riêng về bệnh lý buồng trứng ( ví dụ : chúng tôi đang có các bệnh nhân lớn tuổi điều trị Parkinson, Alzheimer , COPD viêm tắc nghẽn phổi mãn, Hen phế quản mãn , bệnh gan nhiễm mỡ, mỡ máu, ... )
PHÒNG KHÁM YHCT PHÚC AN ĐƯỜNG SÀI GÒN
房 振 直 衣 學 古 傳: 福 安 堂
Địa chỉ: Hẻm 7A/43, Phòng Khám Số 71 Thành Thái, Phường 14, Quận 10, HCM
Điện thoại/ Zalo tư vấn : 0906 782 538 & 037534.6898
Email: buthoaycanh@gmail.com
Website: benhsuybuongtrung.vn
