Chuyên khoa

RỐI LOẠN KINH NGUYỆT

RỐI LOẠN KINH NGUYỆT

月经失调的治疗

ĐÔNG Y ĐIỀU TRỊ KINH NGUYỆT KHÔNG ĐỀU

Rối loạn kinh nguyệt là chỉ tình trạng kinh không theo đúng chu kỳ 4 tuần lễ như thông thường mà có khi 3 tuần đã ra kinh hay mới 2 tuần đã ra kinh ( còn gọi là xuất huyết giữa chu kỳ do bong niêm mạc tử cung sớm ) ; Cũng có khi kinh lại đến quá trễ như 5 tuần hay 6 tuần lễ mới ra máu. Và có người thì tháng này kinh ra sớm, tháng sau lại ra trễ không đều gọi là loạn kinh .

Trong phạm vi bài viết này phòng khám Phúc An Đường chỉ đề cập đến trường hợp số 3 đó là : kinh lúc ra quá sớm và lúc lại ra quá trễ.

Kinh nguyệt thật và kinh nguyệt giả : là để phân biệt giữa có rụng trứng và không có rụng trứng

1.Kinh nguyệt thật : là trong chu kỳ kinh có rụng trứng với các biểu hiện ra dịch nhầy cửa mình âm đạo giữa kỳ , cảm thấy rạo rực tăng ham muốn, tăng thân nhiệt , que thử rụng trứng hiện 2 vạch. Một cách vô cùng đơn giản để biết mình có rụng trứng không, có khả năng có thai hay không là mua que thử rụng trứng , nhưng khá nhiều bạn đã 27, 28 tuổi mà vẫn chưa biết cách này !!!

Que thử rụng trứng sẽ thử vào ngày 12 chu kỳ tới ngày 14, 15, 16 chu kỳ vì có nhiều bạn rụng trứng sớm trước ngày 14 hay rụng trứng trễ sau ngày 14. Ngày 12 chu kỳ là tính từ lúc bắt đầu ra kinh thấy máu .

Cách kiểm tra chất nhầy để tính ngày rụng trứng chính xác Bước 1: Vệ sinh tay sạch sẽ rồi lau khô. Bước 2: Cởi bỏ lớp quần bên ngoài rồi ngồi xổm hoặc ngồi trực tiếp trên bồn cầu. Bước 3: Sử dụng ngón tay trỏ luồn từ từ vào bên trong âm đạo. Bạn lưu ý rằng cần thực hiện động tác nhẹ nhàng để tránh làm trầy xước “cô bé”. Bước 4: Rút nhẹ ngón tay ra bên ngoài rồi quan sát để đánh giá tính chất của dịch nhầy. Nếu chất nhầy tiết ra nhiều, có độ kết dính và có thể kéo dãn thì chứng tỏ ngày rụng trứng sắp đến. Đây chính là ” thời điểm vàng” giúp các cặp đôi thụ thai thành công.

2.Kinh nguyệt giả : đó chỉ là sự xuất huyết giữa chu kỳ do niêm mạc tử cung bị bong ra bất thường nhưng không có rụng trứng , sẽ không có các biểu hiện như trên phần 1. Kinh nguyệt giả thì không có tăng thân nhiệt, không ra dịch nhầy như tơ âm đạo, lượng máu thường là chảy ra ít và cũng không có hiện tượng tức hai bầu ngực ...vì như đã nói kinh giả là kinh không có rụng trứng.

Tuy nhiên sẽ có hai đối tượng bệnh nhân mà khả năng là ngày nào thử que rụng trứng cũng thấy hai vạch đó là :

a. Buồng trứng đa nang : có chỉ số LH cao vì thế ngày nào thử que cũng xuất hiện 2 vạch ( que thử rụng trứng là để nhận biết sự hiện diện của hocmon LH trong nước tiểu )

b. Bệnh nhân bị suy buồng trứng sớm POF , có chỉ số Fsh và LH cao

Đồng nghiệp chúng tôi thường nói vui là buồng trứng chập mạch. Nhưng các bạn nên nhớ là chỉ khi nào nồng độ LH trong máu cao đạt đến 1 ngưỡng nhất định và xuất hiện LH cao trong nước tiểu thì que thử mới hiện rõ 2 vạch . Còn nếu Trong trường hợp a và b , nhưng LH không quá cao thì cũng không có hiện tượng gây nhầm lẫn này .

Que thử rụng trứng 2 vạch là sắp rụng trứng , chủ yếu do hormone luteinizing hormone (LH) ở phụ nữ tăng cao ,

để có thể dự đoán thời điểm thụ thai hoặc tránh thai tốt nhất.

Nhưng không như nhiều người nghĩ : chu kỳ kinh từ 21 ngày đến tận 35 ngày vẫn được xem là bình thường. Quan sát lâm sàng tại Phòng khám chúng tôi trong 15 năm cũng cho thấy 99% số bệnh nhân này vẫn có thai tự nhiên.

Vậy chu kỳ kinh như thế nào mới gọi là thất thường : đó là lúc chu kỳ ngắn, khi lại dài , không nhất định, không biết trước và kéo dài trên 3 tháng cho tới cả năm.

Phân tích bệnh lý :

Kinh nguyệt được quyết định bởi sự rụng trứng đều đặn và sự phối hợp nhịp nhàng của hai hormon chính đó là Estrogen và Progesterone ( hocmon hoàng thể ).

Như vậy điều đầu tiên , nếu rụng trứng thất thường thì kinh tất nhiên sẽ ra thất thường. Rụng trứng sớm trước ngày 14 chu kỳ sẽ ra kinh sớm trước 4 tuần còn rụng trứng trễ sau ngày 14 sẽ ra kinh trễ sau 4 tuần .

Điều thứ hai nồng độ Estrogen thấp và Progesterone thấp dẫn tới niêm mạc tử cung mỏng và yếu , niêm mạc bong sớm lúc nào thì ra kinh lúc đó.

Còn nếu lượng Estrogen và Progesterone đầy đủ , niêm mạc nói chung sẽ 3 lá , dày đẹp trên 11mm vào giữa chu kỳ, kinh ra bao giờ cũng chuẩn 28 ngày hoặc chỉ lệch một hay hai ngày .

Thời điểm rụng trứng là thời điểm dương khí đạt cực thịnh theo Đông Y.

Tóm tắt: Nếu trứng bạn rụng đúng chuẩn ngày 14, hai hocmon nội tiết trên đầy đủ thì chu kỳ kinh sẽ dao động từ 26 hay 27, 28,29 ngày và bạn vẫn có thai tự nhiên bình thường. Chu kỳ dài ngắn sớm muộn vài ngày không quá quan trọng. Chúng tôi đã khám chữa trị trên lâm sàng , quan sát hàng trăm ca bệnh mặc dù chu kỳ tới 45 ngày mới ra kinh , vẫn có thai sinh 2 bé hoàn toàn tự nhiên. Trong đó có rất nhiềuy bệnh nhân có liên quan đến tuyến giáp phải mổ , hiên tại đã 40 tuổi bị nhân giáp 2 thuỳ cho biết : ngày xưa kinh nguyệt luôn luôn trễ kỳ .

Biện chứng luận trị Y học cổ truyền

Dưới góc độ Đông y , kinh nguyệt rối loạn khi ra sớm và khi ra trễ là do Can kinh khí uất , tỳ hư bất năng nhiếp huyết quản lý hoặc can thận âm hư huyết nhiệt vọng hành …và có nhiều bài thuốc khác nhau để chữa trị cho nhiều tình huống , cũng như cách thêm bớt cộng trừ các vị thuốc bắc cho phù hợp tuỳ thuốc vào lượng máu kinh ra nhiều hay ít có bị rong kinh kéo dài nhiều ngày hay không .

Ví dụ: rong kinh kèm đau bụng thì thêmcác vị thuốc bồ hoàng, tục đoạn , ích mẫu .

Lạnh bụng đau bụng thì thêm hương phụ, ngải cứu, ngô du ….v.v.

Nhưng chúng tôi không đi sâu vào phân tích đông y vì thật sự thời đại ngày nay , số bệnh nhân hiểu đông y chỉ bằng 1/10 so với hiểu ngôn ngữ của Tây y. Cho nên phân tích bệnh như phần Tây y phía trên , rất nhiều bệnh nhân cảm thấy dễ hiểu .

Trong khi Phân tích đông y là dành cho các Bác sỹ tham khảo điều trị.

Ngoài ra xu hướng chữa trị hiện nay là Đông Tây y kết hợp giống như Trung Y chính thống bên Trung Quốc nhanh gọn hiệu quả và chẩn đoán chính xác hơn so với xem mạch truyền thống. Rất nhiều bạn chỉ muốn có thai sau 1 tháng chữa, càng nhanh càng tốt. Càng chậm càng sốt ruột .

Trong các tình huống kinh nguyệt bất chính ( không đều ) có một loại tình huống liên quan tới rụng trứng mà Tây y thường dùng cụm từ : Buồng trứng đa nang rối loạn phóng noãn , mà rối loạn phóng noãn có nghĩa là có khi rụng trứng có khi không hoặc rụng trứng bất định ngày thì tất nhiên kinh nguyệt phải thất thường. Vì thế ưu tiên xét nghiệm nội tiết ngày 2 chu kỳ để tìm nguyên nhân, xem mạch có thể là phụ , không chiếm vai trò tối quan trọng như ngày xưa.

Cụ thể như sau :

1.Muốn biết trứng có rụng đều không thì tiến hành siêu âm 2 lần vào ngày 2 đầu kỳ và ngày 12 tới ngày 14 giữa kỳ , quan sát kích thước noãn , độ dày niêm mạc cũng có thể dự đoán kinh sẽ ra sớm hay trễ.

2.Muốn biết hai hocmon nói trên có cân bằng không thì xét nghiệm chúng : E2 estradiol vào ngày 12 chu kỳ và PRG Progesterone vào ngày 21 chu kỳ. Nếu PRG ngày 21 thấp tức là chu kỳ này nhiều khả năng là không rụng trứng, hoặc rụng trứng nhưng chất lượng kém suy hoàng thể , niêm mạc mỏng ra kinh sớm khó có thai .

Quan sát kết quả có thể biết vì sao kinh ra sớm và kinh ra trễ.

Tất cả những điều trên không thể dựa vào xem mạch mà chẩn đoán.

Tuy nhiên , xem mạch , quan sát lưỡi và hỏi bệnh vẫn phải tiến hành để phân loại Thể bệnh và chọn Bài thuốc phù hợp.

Những xét nghiệm thông thường để tìm nguyên nhân cho tình huống kinh nguyệt không đều có thể là : Estradiol, Testoterone, Progestrone, Prolactin làm vào ngày 2 chu kỳ . Nếu siêu âm phát hiện có hội chứng buồng trứng đa nang hoặc ít noãn thì nên xét ngiệm thêm AMH. Nếu có bệnh tuyến giáp có thể kiểm tra thêm TSH, FT3, FT4. Siêu âm đầu dò buồng trứng tử cung luôn luôn nên kèm theo. Còn muốn khám chi tiết cự thể lý do vô sinh bạn phải làm nhiều hơn nữa

Kết luận : hiếm muộn do kinh nguyệt không đều chỉ là 1 tình huống nhẹ và đơn giản trong chữa trị đối với cả Tây y cũng như Trung Y. Nếu không có những bệnh lý phụ khó khăn kèm theo ( U nang buồng trứng, U lạc nội mạc, dính buồng trứng , tắc vòi trứng, nội mạc tử cung mỏng trường diễn do thiếu ER mà PRP thất bại , tinh trùng dị dạng, chỉ số DFI cao, Karyotype bất thường, kháng thể kháng niêm mạc tử cung, kháng thể kháng tinh trùng , bệnh lý tuyến giáp bất thường… ) thì hầu hết các bạn bệnh nhân này đều có thai tự nhiên bình thường trong vòng 1 năm thậm chí là không cần chữa trị gì, chỉ cần ăn uống nghỉ ngơi khoa học , thể dục đều đặn, thoái mái tránh stress tinh thần là đủ. Ngược lại nếu quá 6 tháng tới hơn 1 năm vẫn không có thai và kinh nguyệt bị rối loạn kéo dài trường diễn thì bạn phải kiểm tra nhiều hơn thế nữa , chẳng hạn chụp tử cung vòi trứng sau khi sạch kinh ..v.v. xét nghiệm chuyên sâu hơn.